Για τον αδαή, το Ροτβάιλερ μπορεί να μοιάζει με μια πιο τραχιά, πιο βαριά έκδοση του Ντόμπερμαν. Όμως οι δυο ράτσες έχουν πολύ λίγα κοινά σημεία, εκτός από το χρώμα και, πιθανόν, το ταμπεραμέντο του εργατικού σκυλιού, αν και το Ροτβάιλερ, όπως οι πιο πολλές μεγάλες ράτσες, είναι πιο ήμερο και φλεγματικό. Το Ροτβάιλερ προέρχεται από μια πιο μεγάλη σειρά καταγωγής από το Ντόμπερμαν: είναι ένας από τους καθαρούς απογόνους των ρωμαϊκών πολεμικών σκυλιών. Σταδιακά εξελίχτηκε σε τσοπανόσκυλο βοοειδών, αλλά πιθανόν χρησιμοποιήθηκε και για να προστατεύσει τους βοσκούς από τους ληστές. Τα τελευταία χρόνια έγινε το ξεχωριστό σκυλί φύλακας και οι ιδιότητές του έχουν από καιρό αναγνωριστεί από τη γερμανική αστυνομία.
Η βαριά κατασκευή του Ροτβάιλερ με τα βαριά κόκαλα δεν το εμποδίζει να είναι ευκίνητο. Το κεφάλι είναι αρκετά φαρδύ και στρογγυλό, το μουσούδι δυνατό και τα αφτιά μικρά και τριγωνικού σχήματος. Ο λαιμός και το σώμα δείχνουν δύναμη και ρώμη. Η ουρά (κόβεται) κοντή και κρατιέται σε ευθεία με την πλάτη. Το τρίχωμα είναι πυκνό και κοντό, ελαφρά πιο μακρύ στα πόδια και την ουρά.
Το χρώμα είναι συνήθως μαύρο με καθαρά προσδιορισμένα καφέ σημάδια. Τα αρσενικά έχουν ύψος στο ακρώμιο 604 – 679 χιλιοστά και τα θηλυκά 554 – 629 χιλιοστά.